آیا «طوفان الاقصی» نشانه ظهور امام زمان(عج) است؟

پس از شکل‌گیری طوفان الاقصی و آغاز دور تازه‌ای از مبارزات گروه‌های مقاومت فلسطینی و رژیم صهیونیستی، سوالاتی پیرامون نسبت این رخداد با مسائل مهدویت و موعودگرایی مطرح شده است و برخی این واقعه را به عنوان یکی از نشانه‌های ظهور مطرح می‌کنند.

در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام و المسلمین علی محمدی هوشیار؛ کارشناس و پژوهشگر مباحث مهدویت به طرح برخی از این پرسش‌ها پراختیم که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید؛

ایکنا ـ آیا نبرد میان گروه‌های مقاومت و یهودیان اسرائیل از علائم ظهور به شمار می‌رود یا خیر؟ اساسا آیا نابودی اسرائیل جزء علائم ظهور است؟

اساسا تطبیق علائم غیر حتمی با حوادث صحیح نیست و کسانی که به این روش‌ها دامن می‌زنند، خواسته یا ناخواسته علیه مهدویت و مصالح شیعه گام بر می‌دارند. متأسفانه در طول تاریخ نیز شاهد چنین اقداماتی بوده‌ایم. مثلا برخی در مواجهه با ماجرای قحطی ایران و مرگ حدود نصف مردم، اعلام کردند که این نشانه ظهور است و به زودی شاهد ظهور خواهیم شد! همچنین در حادثه منا یا در ماجرای کرونا که آن را با روایات مرگ سفید و سرخ تطبیق دادند و این گونه حوادث را علامت ظهور دانستند. حتی برخی با قاطعیت تمام پیاده‌روی عظیم اربعین را نیز جزء علائم ظهور معرفی کردند؛ یا می‌توان به ماجرای یمن و تحولات آن اشاره کرد که آن را نشانه ظهور می‌دانستند و جالب اینکه همایش‌هایی نیز با این عنوان برگزار شد.

این ماجرا در حالی است که شاهدیم سال‌ها از این حوادث و ماجراها می‌گذرد و هنوز ظهور محقق نشده است و اینگونه علامت‌سازی‌ها یا تطبیق‌های ناروا، منجر به ناامیدی مردم از ظهور خواهد شد. در فقره اخیر نیز بسیاری از افراد تلاش می‌کنند تا عملیات‌های اخیر جوانان غیور فلسطین را به ظهور امام زمان(عج) پیوند بزنند و حال آنکه طبق هیچ روایتی از شیعه، فتح بیت المقدس جزء علائم ظهور نیست، بلکه پس از تصرف بیت المقدس توسط سفیانی، که شش ماه پیش از ظهور خواهد بود، بار دیگر بیت المقدس با شکست سفیانی توسط امام زمان(عج) آزاد خواهد شد.

در روایات متعددی به این مسئله اشاره شده است. مثلا در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: «عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ اَلْبَجَلِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَنِ اِسْمِ اَلسُّفْيَانِيِّ فَقَالَ وَ مَا تَصْنَعُ بِاسْمِهِ إِذَا مَلَكَ كُوَرَ اَلشَّامِ اَلْخَمْسَ دِمَشْقَ وَ حِمْصَ وَ فِلَسْطِينَ وَ اَلْأُرْدُنَّ وَ قِنَّسْرِينَ فَتَوَقَّعُوا عِنْدَ ذَلِكَ اَلْفَرَجَ قُلْتُ يَمْلِكُ تِسْعَةَ أَشْهُرٍ قَالَ لاَ وَ لَكِنْ يَمْلِكُ ثَمَانِيَةَ أَشْهُرٍ لاَ يَزِيدُ يَوْماً»، عبد اللّه ابى منصور بجلى گويد از امام صادق(ع) نام سفيانى را پرسيدم فرمود: به نام او چه كار دارى؟ هر گاه پنج استان شام، دمشق، حمص، فلسطين، اردن و قنسرين را بدست آورد، منتظر فرج باشيد. گفتم 9 ماه حكومت مي‌كند؟ فرمود نه، بلكه هشت ماه حكومت كند و يك روز بيش نباشد. سند این روایت در «الغيبه» نعمانی، جلد ۱، صفحه 299 است.

علاوه بر این در هیچ روایتی از شیعه، نابودی اسرائیل جزء علائم ظهور نیست و برخی با مشاهده یک روایت ذیل آیه «فَجاسُوا خِلالَ الدِّیارِ» که می‌فرماید «قَوْمٌ يَبْعَثُهُمُ اَللَّهُ قَبْلَ خُرُوجِ اَلْقَائِمِ» دچار چنین شبهه‌ای شده‌اند و حال آنکه در خصوص این آیه تأویلات دیگری نیز صادر شده و جمع بین روایات در این زمینه مشکل است. از طرفی، در طول تاریخ بارها عده‌ای از یهودیان کشته شدند و هنوز ظهور محقق نشده است.

ایکنا ـ شاید بهتر بود مقدم بر پرسش اول، این توضیح را بفرمایید که آیا شما میان نشانه‌های ظهور و نشانه‌های قیام قائل به تفکیک هستید یا خیر؛ دلیل شما بر این موضوع چیست؟

طبق روایات شیعه، ظهور با قیام تفاوت زمانی و عملکردی دارد. ظهور در ۲۳ رمضان و قیام حضرت در ۱۰ محرم خواهد بود. به عنوان نمونه در روایتی آمده است: «عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ  إِنَّ اَلْقَائِمَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِ يُنَادَى اِسْمُهُ لَيْلَةَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِينَ وَ يَقُومُ يَوْمَ عَاشُورَاءَ يَوْمَ قُتِلَ فِيهِ اَلْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ»، ابی بصير گفته است كه امام صادق(ع) فرمودند: در شب بيست و سوم ماه، به نام قائم(عج) ندا داده مى‌شود و در روز عاشورا كه روز قتل حسين بن على(ع) است قيام مى‌فرمايد. منبع روایت کتاب «الغيبه» طوسی، جلد ۱، صفحه ۴۵۲ است.

از سویی ما می‌دانیم که ۲۳ ماه رمضان و لحظه شنیدن ندای آسمانی جبرائیل، لحظه ظهور امام زمان(عج) است‌. به عنوان مثال حضرت در روایتی می‌فرماید: «لاَ يَخْرُجُ اَلْقَائِمُ حَتَّى يُنَادَى بِاسْمِهِ مِنْ جَوْفِ اَلسَّمَاءِ فِي لَيْلَةِ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِينَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ قُلْتُ بِمَ يُنَادَى قَالَ بِاسْمِهِ وَ اِسْمِ أَبِيهِ أَلاَ إِنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ قَائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِيعُوهُ فَلاَ يَبْقَى شَيْءٌ خَلَقَ اَللَّهُ فِيهِ اَلرُّوحَ إِلاَّ يَسْمَعُ اَلصَّيْحَةَ فَتُوقِظُ اَلنَّائِمَ وَ يَخْرُجُ إِلَى صَحْنِ دَارِهِ وَ تُخْرِجُ اَلْعَذْرَاءَ مِنْ خِدْرِهَا وَ يَخْرُجُ اَلْقَائِمُ مِمَّا يَسْمَعُ وَ هِيَ صَيْحَةُ جَبْرَئِيلَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ» یعنی قائم(عج) خروج نمى‌كند تا آنكه در دل آسمان در شب بيستم و سوم ماه رمضان، شب جمعه به نام خوانده شود، راوی می‌گوید عرض كردم: به چه چيز خوانده مى‌شود؟ فرمود: به نام خودش و به نام پدرش؛ ندا برآيد كه: «توجّه كنيد همانا فلانى فرزند فلانى قائم آل محمّد است به سخن او گوش فرا دهيد و از او فرمانبردارى كنيد» پس هيچ چيز كه خداوند در آن روح آفريده باشد باقى نمى‌ماند مگر اينكه آن صيحه را مى‌شنود، و خفته را بيدار مى‌كند و به صحن خانه‌اش بيرون آيد، و دختر باكره را از پس پرده‌اش بيرون مى‌آورد، و قائم از آن آواز كه مى‌شنود خروج مى‌كند و آن صيحه جبرئيل است. منبع این روایت نیز کتاب «الغيبه» نعمانی، جلد ۱، صفحه ۲۸۹ است. بر اساس این روایات بین زمان ظهور تا زمان قیام، سه ماه و هفده روز فاصله خواهد بود و حضرت در این فاصله به تمهیدات قیام و اتمام حجت بر مردمان عالم خواهند پرداخت.

ایکناـ به عنوان پرسش آخر برای برخی مردم این سوال مطرح است که چرا امام عصر(عج) پس از ظهور، به نبرد با یهودیان می‌پردازد؟ علت این مقابله چیست؟

بنده روایتی در منابع شیعه نیافتم که دلالت بر جنگ امام زمان(عج) با یهود داشته باشد و شاید در آن زمان، یهود دارای قدرتی نباشد تا بتواند در برابر امام بایستد. البته در روایات اهل سنت چنین روایاتی وجود دارد که برخی به آنها استناد می‌کنند. اتفاقا روایاتی در منابع شیعه وجود دارد مبنی بر تسلیم و تواضع یهود در برابر امام زمان(عج)، آن هم بدون جنگ و خونریزی. به عنوان نمونه می‌توان به این روایت اشاره کرد؛ ابوبصير مى‌گويد: به امام صادق(ع) عرض كردم صاحب الامر با اهل ذمه یعنی يهود و نصارا و... چه خواهد كرد؟ فرمود: «يُسَالِمُهُمْ كَمَا سَالَمَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ(ص) وَ يُؤَدُّونَ الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ؛ یعنی مانند پيامبر اكرم(ص) با آنان مصالحه مى‌كند، آنها هم با كمال تواضع و خوارى جزيه مى‌دهند. سند روایت کتاب «المزار الکبير»، جلد ۱، صفحه ۱۳۴است.

 البته امام در مواجهه با آن دسته از یهودیان و مسیحیان فتنه‌گر که تسلیم نمی‌شوند شمشیر کشیده و خواهد جنگید کما اینکه ابن بكير مى‌گويد: از حضرت ابوالحسن(ع) درباره تفسير آيه شريفه «وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ كَرْهاً وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُون‏َ» سؤال كردم، حضرت فرمود: «قَالَ أُنْزِلَتْ فِي الْقَائِمِ عليه السلام إِذَا خَرَجَ بِالْيَهُودِ وَ النَّصَارَى وَ الصَّابِئِينَ وَ الزَّنَادِقَةِ وَ أَهْلِ الرِّدَّةِ وَ الْكُفَّارِ فِي شَرْقِ الْأَرْضِ وَ غَرْبِهَا فَعَرَضَ عَلَيْهِمُ الْإِسْلَامَ فَمَنْ أَسْلَمَ طَوْعاً أَمَرَهُ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ مَا يُؤْمَرُ بِهِ الْمُسْلِمُ وَ يَجِبُ لِلَّهِ عَلَيْهِ وَ مَنْ لَمْ يُسْلِمْ ضَرَبَ عُنُقَهُ حَتَّى لَا يَبْقَى فِي الْمَشَارِقِ وَ الْمَغَارِبِ أَحَدٌ إِلَّا وَحَّدَ اللَّهَ» یعنی آيه مذكور در شأن قائم نازل شده است، وقتى آن حضرت ظاهر شود دين اسلام را بر يهود و نصارا و صابئين و كفار شرق و غرب عرضه مى‌دارد، پس هر كس با ميل و اختيار اسلام بياورد او را به نماز و زكات و ساير واجبات امر مى‌كند، و هر كس از قبول اسلام سرباز زند، گردنش را مى‌زند، تا آنكه در شرق و غرب زمين جز موحد و خداپرست كسى باقى نمى‌ماند.